Тыа сирин кулууба үлэтин са5алаабыта 70 сылынан

 

Кулуупка 30 сыл үлэлээбитим-  оло5ум  бэлиэ күннэрэ

Кулуубу кытта мин сибээһим оҕо  эрдэхпиттэн этэ. Оскуолаҕа үерэнэ сылдьан сайынын агитбригадаҕа ыҥыран кытыннараллара. Баҕар онтон буолуо  кулууп үлэтин талбытым. Мин 1981 сыллаахха ахсынньы 28 күнүгэр Дьокуускайдааҕы культурнай сырдатар училищены бүтэрбитим. Үлэбин Үөдэй нэһилиэгин кулуубугар уус-уран салайааччынан саҕалаабытым. 1982 сыллаахха күһүн 1-Хомустаах нэһилиэгин кулуубугар уус- уран салайааччынан ананан кэлбитим. Директорым Тихонова Валентина Николаевна этэ. Үлэбит араас хайысхалаах буолан кыһынҥы өттүгэр кулуупка араас кружоктар, түмсүүлэр үлэлииллэрэ, элбэх дьону хабара. Сылын аайы тэрилтэлэринэн уонна улууһуунан уус-уран фестиваллар буолаллара. Үлэбит саамай түмүгүн, түбүгүн онно көрдөрөр этибит. 

Сайыҥҥы өттүгэр агитбригаданан «Нам» совхоз отчуттарынан, оҕуруоччуттарынан, сайылыктарынан сылдьан кэнсиэрдэри көрдөрөрбүт, кыһыл таҥаска совхоз араас үлэтигэр аналлаах плакаттары суруйан ыйыырбыт, «Боевой листоктары», «Молниялары»  таһаарарбыт. «Экран надоя молока» диэн икки ватманы холбоон улахан экран-таблица оҥорорбут. Онно ханнык доярка төһө үүтү  ыабытын суруйарбыт. Түүннэри, күнүстэри агитбригаданан сайыны быһа сылдьарбыт. Кыһыннары-сайыннары «Кыһыл муннуктары» тэрийэн үлэлэтэрбит. Онно күннээҕи, нэдиэлэтээҕи, ыйдааҕы, сыллааҕы көрдөрүүлэри тиһигин быспакка таһааран иһэр этибит. Бу барыта «Нам» совхоз парткомун (парткомнар Слепцов В.Т., Тимофеев С.Н.) ыйыытынан совхоз үлэһиттэригэр культурнай-сырдатар, агитационнай үлэ барара.

1985 сыллаахха кулууппут  1-Хомустаахтааҕы централизованнай кулуубнай ситим (ЦКС) диэн буолбуппут. Кулуупка директор, худрук эрэ буолбакка элбэх штат көрүллүбүтэ. Директор Колесова Александра Ильинична, уус уран салайааччы Соловьева Татьяна Родионовна, ведущай методист Матвеева Анна Тимофеевна уонна методист мин улэлээбиппит.

1986 сыллаахха Агитбригада5а штат көрүллэн, массыыналанан үлэбит өссө сэргэхсийбитэ. Агитбригадаҕа 2 методист, аккомпаниатор, суоппар штаттара көрүллүбүттэрэ.

1989 сыллаахха «Нам» совхоз киин уһаайбатыгар Хомустаахха Нам улууһугар суох соҕотох таас кулууп тутуллан үлэ5э киирбитэ. Манна кулуубу кытта библиотека уонна «Мичээр» оҕо үҥкүү ансаамбыла саҥа кулуупка киирбиппит.

 Араас хабааннаах мероприятиялар буолаллара. Ол курдук,  интэриэстэринэн түмсүүлэр, куруһуоктар үлэлээбиттэрэ. Биир саамай дьон сөбүлээн сылдьар түмсүүтүнэн Акимова З.В. салайааччылаах бастаан «КИВ» (Клуб интересных встреч), онтон саҥа таас кулуупка көһөн баран «Кому за 30» диэн 30 саастарыттан үөһээ саастаах дьонно түмсүү тэриллэн син балай да ер үлэлээбитэ. Аан бастаан кулуупка остуоллаах мероприятие ыытыллар буолбута. Дьонно сонун кестуу этэ. Нам улууьун бары нэһилиэктэриттэн кэлэллэрэ. «Нам» совхоз остолобуойугар ас сакаастыыр этибит. Компот, бэрэски, тефтель менюга солбуллубат аспыт этэ. Салаттары, чэйи бэйэбит бэлэмниирбит. Киирии билет олус былдьаһык этэ. 30-50 киһи эрэ киирэрэ. Манна араас идэлээх дьону кытта көрсүһэр этибит, музыкальнай эҕэрдэлээх, интэриэһинэй оонньуу, викторина ыытар этибит. Араас конкурстар, капустниктар буолаллара.  

Биһиги үлэбитигэр саамай көмөлөөх, тутаах дьоннорунан библиотекарьдарбыт буолаллар. Ол да саҕаттан билиҥҥээҥэ дылы библиотекарьдар Жиркова Н.Д., Колесова В.С. тэбис тэҥҥэ туох баар мероприятияларга үлэлэһэллэрэ. Сценарий суруйуута буоллун, араас конференциялар, көрсүһүүлэр кинилэрэ суох ааспаттар этэ.

1992 сыллаахтан ведущий методист буолбутум. Бу үлэбэр ыйдааҕы, сыллааҕы отчеттары оҥоруу, кииннэммит методическай кииннэ баран туттарыы, араас мероприятияларга сценарийдары суруйуу үлэлэр киирэллэрэ. Сценарийдарбын печатнай машинкаҕа бэчээттиир буолбутум. Кэнники Орлова Я.П. директордыыр кэмигэр сана компьютер диэн баар буолбута. Яна Петровна куораттан ханнык эрэ тэрилтэ компьютердарын кэпсэтэн аҕалбыта. Эрдэ машинканан бэчээттиир буоламмын компьютерга мин эрэ бэчээттиир этим.

Кииннэммит методическай киин олус көмөлөһөр этэ. Методист муннуга хайдах буолуохтааҕын, отчет хайдах оноһуллуохтааҕын барытын үөрэтэллэрэ. Миэстэтигэр кэлэн ыйан биэрэллэрэ. Отчет хайдах онорорго 1-2 нэдиэлэлээх курстарга үөрэттэрэ ыыталлара. Онно салайааччыларбыт Любовь Ильина, Татьяна Кондратьева, Мария Павлова этилэр.

1992 сыл күһүнүгэр биһиэхэ методиһынан Максимова Елена Андриановна үлэлии кэлбитэ. Саҥа киһини кытта билсэн, тапсан бэрткэ үлэлээбиппит. Режиссер үөрэхтээх киһи кэлэн кулууппут үлэтэ биллэ сэргэхсийбитэ. «Ток шоу» миниатюра театра, «Сүмэ» драмстудия тэриллэн улууска, республикаҕа биллэр буолбуппут.

1998 сыллаахтан ыллыыр баҕалаах ырыаһыт дьонно «Ыллаа-ыллаа» ырыаны таптааччылар түмсүүлэрин салайан үлэлэппитим. Сылын аайы саҥаттан саҥа ырыалары үөрэтэн, фонограмма онотторон, репертуарбытын байытарбыт. Нэһилиэк, улуус, республика иһинэн ыытылар араас конкурстарга, фестивалларга ситиһиилээхтик кыттар этибит. Ол курдук 1998с. – Комомол 80 сылыгар аналлаах «Комсомольскай ырыа антологията» улуустааҕы конкурска: трио (Анастасия Степановна, Елена Андриановна уонна мин) лауреат буолбута, Анастасия Степановна солота – «Чуор куолас» номинацияны ылбыта.

1999с – «Ырыа кытыла» республиканскай ырыа конкурсугар Елена Андриановна уонна мин кыттан биһирэбил бириис ылбыппыт.

2001 с.- «ХХ уйэ уостан түспэт ырыалара» улуустааҕы конкурска 1 миэстэ буолбуппут. Манна «Ньургуһун» диэн ырыанан квартет Елена Андриановна, мин, Игнат Оконешников, Василий Колесов ыллаабыппыт.

2003 с.- улуустааҕы «Эҥсиэли оҕолоро ыллыыллар», «Эҥсиэли сулустара», автор ырыаһыт Сергей Куличкинҥа аналлаах «Дуорайдын саха хомуһа» ырыа-үҥкүү конкурстарын тэрийэн ыытар буолбуппут. Бу конкурс хас да сыл устата буолбута. Элбэх оҕо кыттыбыта.

Ону таһынан оҕолору ырыаҕа үөрэтэр этим. Саамай үрдүк ситиһиини Куприянов Миша авторскай ырыатынан республиканскай ырыа конкурсугар Ханалас улууһугар Өктөм нэһилиэгэр «Сарданалаах аартыкка» кыттан Гран При үрдүк аатын ылбыта буолар.

Кэнники сылларга кулуупка харчы киллэрии политиката күүскэ турбута. Араас мероприятиялары, шоулары, конкурстары харчы киллэриитигэр сөптөөх гына айан оҥорорбут. Оннук мероприятиянан аан бастаан «Хотугу Сулус» конкурс буолбута.

«Хотугу Сулус» республиканскай конкурс салайааччыта Гоголева Т.А. кытта директор Орлова Я.П. кэпсэтэн биһиги кулууппутугар ыытыллар буолбута. Хаһан да элбэх харчыны киллэрбэтэх дьонно биһиэхэ барыта сонун этэ. Конвеер курдук үлэлиир этибит. Ким туохха эппиэтинэстээҕэ барыта көстөрө.  Ким да туора турбакка бары биир киһи курдук бу 2-3 куннээх республиканскай конкурсу ыыта үөрэммиппит. Үлэбитигэр стимул буолбута. Кэлин улуустааҕы, регионнааҕы, республикатааҕы араас конкурстарга кыттар да этибит, бэйэбит ыытар да буолбуппут. Кэлинни кэмнэ араас проектары суруйан көмүскүүр этибит. «Аал Луук мас» программаны көмүскээн үлэлээбиппит. Үлэлиир кэмнэрбэр директордарым Тихонова В.Н., Попова М.К., Окоемов А.Н., Колесова А.И., Соловьева Т.Р., Орлова Я.П., Новгородова А.Н. кулууп материальнай техническай базата хаҥыырыгар, специалистары талан үлэҕэ ылыы, үлэни сөптөөхтүк тэрийии, ирдэбиллээхтик сыһыаннаһыы кинилэр үтүөлэрэ.

 Уус-уран салайааччынан Попова М.К., Матвеева А.Т., Тихонова В.Н.,  Соловьева Т.Р., Соловьева А.С., Мылаханова А.Г. олус сатабыллаахтык үэлииллэрэ. Кыттааччыны кытта кэпсэтии, сценарийы истэн дьүүллэһии кинилэр истэринэн ааһара.

 Методистарынан Матвеева А.Т., Бурнашев К.К., Оконешникова В.А., Жиркова К.Г., Охлопков В.Н., Григорьева М.И., олус тапсан үлэлээбиппит, сценарий арааһын суруйбуппут. Кэлин Орлова С.П., Барашкова А.К., Руфова Е. үлэҕэ киирбиттэрэ. Солбуллубат баянистарынан Азаров Н.Ф., Яковлев И.Н., Орлов В.Ф. этилэр. Кинилэрэ суох биир да концерт буолбат этэ. Кэлин фонограмма сайдан барахсаттар симэлийэн хаалтара. Звукооператордар Афанасьев Б.Б., Бурнашев А.К., Оконешников И.А., Максимов А.М., Гоголев М.Ю. олус бэрткэ үлэлээбиттэрэ. Мероприятиялар музыкальнай киэргэтиилэрэ кинилэр өҥөлөрө буолар.Киномеханигынан өр кэмҥэ ытыктыыр киһибит Корякина Варвара Ивановна үлэлээбитэ. Бастаан эргэ кулуупка үлэлииригэр киинэлэрин улахан баҕайы тимир төгүрүк дьааһыктаах пленкаларын бэйэтэ таһар этэ. Хайдах маны кыайарый диэн сөҕөр этим. Араас индийскэй киинэлэри кулууп толору киһи буолан көрөрбүт. Кэлин таас кулуупка көһөн баран улахан экранна араас киинэлэри көрдөрөрө. Кулууп үлэтигэр саамай түбүктээх, түмүктээх үлэнэн сыананы киэргэтии буолар. Оформителлэр Бурнашев К.К., Максимов А.М., Оконешников И.А., Соловьева В.В., Рожина Е.В. олус тапсан үлэлээбиппит. Техүлэһиттэринэн Сысолятина Т.Н., Соловьева Т.Г., Борисова Е.В., Соловьева Л.Ф., Сивцева О., Ядреева А.П., охранниктарбыт Муксунов Уйбаан, Колесов Ньукулай, кэлин Оконешников Игнат, Маркова Сардана, Оконешникова Альбина, Баишева Римма олус эппиэтинэстээх үлэһиттэр этэ. Коллективпыт олус иллээх этэ. Сынньалаҥ бириэмэбитин бииргэ атаарарбыт. Ол курдук «Сото» Атласовтар уһаайбаларыгар Мэнэ -Хаҥаласка аан бастаан сылдьыбыппыт. Онтон ыла араас сирдэринэн сырыттыбыт, кэрийдибит. Кулуупка 30 сыл үлэлээбитим олоҕум биир кэрэ бэлиэ түгэнинэн сыаналыыбын.