18 марта, 2022

Айар үлэбит эрэллээх аргыһа - Игнат Оконешников.

 

Хас биирдии нэһилиэккэ культура дьиэтэ  тумус туттар, өрүү көхтөөх кыттыыны ылар, хайа да кэмҥэ ис сүрэ5иттэн кыһаллан туран, дойдутун туһугар иэйэн туран  күүс – көмө буолар  бэриниилээх актыбыыс дьонноох буолар. Эрэллээх, эн үлэ5ин өйүүр дьон баар буоланнар  үлэн тэтимирэр ,  кинилэр айар дьо5урдарыттан эрдийэн күүскэр күүс эбинэ5ин,  саҥаны айыах- тутуох хара  баһаам санаалар  үрдүккэ кынаттыыллар. 

Биһиги коллектив хайа да кэмҥэ өрүү мичээрдээбитинэн «ээ5и»  кытта сылдьар     киһибит -  убаастыыр, таптыыр Игнат Афанасьевичпыт.  Кини үрүӊ күн анныгар элэс гынан ааһар олоҕор үлэ үөһүгэр сылдьан, дьону –сэргэни кытта алтыһан, дьиэ – уот тэринэн, о5о – уруу төрөтөн кэрэҕэ кыттыстарбын диэн ыралаах, үтүөнү үксэттэрбин диэн санаалаах бу Орто дойдуга олорбута. Биһиги кэккэбититтэн суох буолбута номнуо үс сыл ааста...

1980 сыллар. Кулууп дьиэҕэ   эдэркэээн уолаттар  гитараҕа  оонньуу үөрэнэн  «Кубалар» ырыаны бэлэмнэнэллэр. Бу сотору буолуохтаах кэнсиэргэ кинилэр кыттыыны ылыахтара…   40 сыл кэриҥэ анараа өттүгэр  Игнат Афанасьевич сыанаҕа бу курдук  аан бастакытын сүрэхтэммитэ. Дьэ,  ол кэмтэн ыла  кини  сыанаттан түспэт ырыаһыт, артыыс, уус – уран самодеятельность көхтөөх кыттыылаа5а…


Оҕо сылдьан кулуупка буолар кэнсиэрдэри то5о эрэ көтүппэт этим. Эдьиийдэрбин, төрөппүттэрбин кытта син биир сайыһан туран барсарым. Сыанаҕа тахсар хас биирдии үҥкүүһүтү, ырыаһыты ымсыыра да  көрөрүм, онон кыра эрдэхпиттэн  Игнат Оконешников ырыатыгар элбэхтэ таһыммыт көрөөччү буолабын. Кини гитара, баян до5уһуоллаах  ыллыыра  уонна саамай өйдүүрүм мелодист Степан Васильев «Эйиэхэ» ырыатын ыллыырын. Кэлин кулуупка улэлии киирбиппэр, «Хайа туох сонуннааххыт, туох буоларый? » диэн дорооботун тута сылдьар элэккэй киһини тута чугастыы ылыммытым,  үөрэн –көтөн киһи санаатын өрө көтө5өр Игнат Афанасьевиһы   таптаан «убайым» диэн ааттыырым. Бу ырыаны ыллыан дуо, бу кэнсиэргэ кыттыан дуо диэн көрдөһүүбэр киниттэн  аккаас ылбыт  кэмим суох. Хомойбутун- хоргуппутун хаһан да5аны биллэрбэт күүстээх санаалаах буолан   ыарахан  ыарыыны киэр кыйдаан, тулуйан туран бутэһигин  көмүс  күһүн көрөөччүлэригэр ыллаан – туойан   дуоһуйбута…

     «Күндү көрөөччүлэр, сыана5а  ытыс дохсун тыаһынан көрсүн  Игнат Оконешников…»  бу  үрдүк сыанаттан   үөрүүнэн этиллэр тыллар аны хатыламматтар,  сыана кэннигэр ыллыы тахсаары  долгуйа турар мөссүөнүн аны суох,   кэмэ суох ытыс тыаһыттан үөрбүт сэмэй мичээргин аны көрбөппүт, үөрүүбүтүн тэҥҥэ үллэстэн  «а5алыы»  сылаастык сыллаан ылбаккын.    Ураты  куоластаах,  уран тыллары  сааһылаан тиһэн суруйар   дьо5урдаах, уруһуйдьут, уус,   үтүө киһи биһиги олохпутугар сырдыгынан сыдьаайан кэлэн бардын.

Эн ырыа аргыстаах ыллыгын   сырдык уота ыарыы күүһүттэн улам  умулунна, сыана  сабыыта санньыар санааттан  сабылынна. Эйиигинэ суох хараҥа, курус, чуумпу .  Сүрэхпит умнуон ба5арбат эбээт, айар үлэбит эрэллээх аргыһын Эйиигин. 

Сарсын эмиэ  саҥа үлэ күнэ үүнүө. Дьиэбиттэн кулууппар  суол устун тиэтэйэ хаамыам, үгүс дьоннуун үөрэ-көтө  көрсүөм. Арай ханна  эрэ ыраах- ыраах  санаам ыар баттыгар  курус  ырыа иһиллэр…

 

«Алгыс»  норуот айымньытын киинин

 уус- уран  салайааччыта   Анна Мылаханова

1 комментарий:

  1. Кырдьык оннук этэ Игнат,элбэх саната суох,бу мичилийэ турара билиннээннэ дылы харахпар баар.Кини ыллыырын мин истэн сехпутум,наьаа учугэй куоластаах,киьи кини ырыатын истэ туруох курдук куруутун.

    ОтветитьУдалить